De gynaecoloog aan het roer bij álle bevallingen? Dát zou de vrouwenemancipatie ver terugwerpen in de tijd, want het berooft ons allemaal van vrije keuze rondom de bevalling”: reageert Annemiek Verbeek in een blog op het artikel in de Volkskrant van 29 april j.l.
Over een paar maanden ga ik bevallen van mijn derde kind. Naar alle waarschijnlijkheid zal dat, na twee eerdere probleemloze en pijlsnelle ervaringen, weer thuis zijn. Er zijn steeds meer zorgprofessionals die het Russische roulette noemen: thuis, met een verloskundige aan je zijde, bevallen zou onnodige risico’s met zich meenemen. Volgens tegenstanders van ons huidige tegenstanders is levensgevaarlijk.
Het is angst, ik snap het allemaal wel. Want we denken dat er in Nederland veel meer baby’s doodgaan dan elders in Europa. We bungelen immers steevast onderaan de Europese ranglijsten; het is deze knuppel die tegenstanders standaard in het thuisbevallingshok gooien. De dode baby-kaart is een keiharde, want lastig te betwisten zonder voor ijskoningin uitgemaakt te worden. Maar over welke cijfers hebben we het eigenlijk? Je kunt sterftecijfers tussen verschillende Europese landen immers niet zo maar met elkaar vergelijken, het ene land heeft andere meetmethodes en statistieken dan het andere. Zo telt Nederland de babysterfte vanaf 22 weken mee, inclusief de zwangerschapsafbrekingen naar aanleiding van screening op het syndroom van Down. Andere landen tellen pas vanaf 24 of 28 weken, en/of nemen de zwangerschapsafbrekingen niet mee in hun cijfers.
Daarnaast hebben Nederlandse artsen tot voor kort een zeer terughoudend behandelbeleid gevoerd ten aanzien van extreem vroeggeboren baby’s. Hierdoor ligt onze sterfte in de eerste week na de geboorte hoger dan in andere landen. En juist bij die vroeggeboorte liggen de meeste problemen. Baby’s die in Nederland niet koste wat kost in leven worden gehouden (als ze heel erg ziek zijn), sterven in de eerste week na de bevalling. In landen waar intensief behandeld wordt, zal een groot aantal van deze baby’s alsnog in de eerste maanden na de bevalling overlijden. Deze cijfers zijn dan niet terug te zien in de statistieken van de perinatale sterfte. Ook deze methode ‘verlaagt’ de babysterfte, maar alleen statistisch, niet in werkelijkheid.
Voor de duidelijkheid: ondanks mijn twee soepel verlopen thuisbevallingen, ben ik absoluut niet tegen bevallen in het ziekenhuis. Ik heb vriendinnen die hun eigen leven én dat van hun kind te danken hebben aan inventieve, accurate ingrepen van betrokken en vaardige gynaecologen. Ik ken ook genoeg vrouwen (en hun partner) die er om wat voor reden dan ook niet aan moeten denken thuis te bevallen: fijn dat er voor hen de keuze is om poliklinisch in tal van prachtige bevalcentra te baren. Wanneer zijn we met zijn allen gaan geloven dat bevallen iets is wat een vrouw niet kan zonder hulp van een medische professional? Waar verloskundigen tijdens hun opleiding eindeloos stage lopen in ziekenhuizen, zien de meeste gynaecologen nooit een ‘normale’, niet-pathologische bevalling in een thuissituatie. Nooit. Over wat voor deskundigheid hebben we het dan?
Gestaag, maar onherroepelijk, heeft de bevalling zich ook in Nederland de afgelopen eeuw verplaatst van thuis naar het ziekenhuis. Het uitsterven van de thuisbevalling onder begeleiding van een verloskundige lijkt een kwestie van tijd. Is dat erg? Ja, dat is erg. Iedere vrouw heeft het fundamentele recht zelf te kiezen waar en met wie ze bevalt. Dat heb ik niet zelf verzonnen: het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg bevestigde dit recht nog in 2010, toen het in de zaak Ternovszky versus Hongarije concludeerde dat een overheid een vrouw niet mag beperken in haar wens thuis te bevallen.
We weten uit onderzoek hoe belangrijk het is dat een vrouw een goede bevallingservaring heeft. Een negatieve ervaring leidt tot een grotere kans op angst en op gevoelens van falen, en meer kans op een postnatale depressie en zelfs een posttraumatisch stresssyndroom. Uit promotieonderzoek van Claire Stamrood uit Groningen bleek vorig jaar dat minstens tweeduizend vrouwen jaarlijks ptss oplopen na een traumatische bevalling. Het gaat hier niet om geneuzel in de marge, niet om romantisch geleuter en behoefte aan knusheid en het zachte licht van kaarsjes op het nachtkastje, het gaat om de fundamentele behoefte van iedere vrouw om zeggenschap te hebben over wat er met haar eigen lijf gebeurt. Dat kan alleen bereikt worden door de wensen, keuzes en behoeften van iedere zwangere vanaf het allereerste moment serieus te nemen – en niet een sociaal wenselijk babbeltje te voeren met als enige doel dat ze zich alsnog conformeert aan het protocol.
Better be safe than sorry, en ‘dus’ de gynaecoloog aan het roer bij álle bevallingen? Dát zou de vrouwenemancipatie pas vijftig jaar terugwerpen in de tijd, want het berooft ons allemaal van vrije keuze rondom een van de meest bepalende gebeurtenissen in ons leven.
29 april 2014
Vandaag staat een opiniestuk in de Volkskrant met de kop: “Laat de gynaecoloog bepalen of een vrouw echt veilig thuis kan bevallen”. De KNOV is het niet eens met de mening van Kottenhagen en Watson.
Kenneth Watson en Rob Kottenhagen zeggen dat het onverantwoord is om de thuisbevalling in stand te houden als hoeksteen van de verloskundige zorg .Ook andere media hebben het nieuws over wel of niet thuis bevallen overgenomen.
Uit onderzoek blijkt dat zwangeren betaalbare, kwalitatieve zorg in de buurt willen. En keuzevrijheid waar te bevallen, thuis of in het ziekenhuis. De KNOV vindt daarom dat de verloskundige zorg bij de verloskundige moet als het kan, en bij de gynaecoloog als het moet.
Behoud van uniek verloskundig systeem in Nederland
De KNOV maakt zich zorgen over de toenemende medicalisering in de geboortezorg. Daardoor worden de kosten onnodig hoog en neemt de kwaliteit van zorg niet aantoonbaar toe. Het model van verloskundige zorg in Nederland is uniek. Voor andere landen geldt het Nederlandse model als een voorbeeld. Maar liefst 82% van de vrouwen vindt dat het belangrijk is dat in de toekomst vrouwen kunnen blijven kiezen voor een thuisbevalling.
Thuisbevalling veilig
De discussies die de laatste jaren gevoerd worden over de thuisbevalling maakt de zwangere onnodig onzeker. Thuis bevallen is bij een gezonde zwangerschap net zo veilig als bevallen in het ziekenhuis. Slechts een klein percentage van de vrouwen moet met spoed naar het ziekenhuis (3,6%).
Vertrouwen in de verloskundige
Ruim 80% van de vrouwen is van mening dat de verloskundige deskundig genoeg is om op tijd de gynaecoloog in te schakelen als dat nodig is. Er bestaat geen voorkeur om onder behandeling te zijn bij een gynaecoloog als daar geen noodzaak voor is.
Dit sluit aan bij de KNOV-visie: verloskundige zorg als het kan, en specialistische zorg als het moet.
